Huşhal Han Hattak (Peştuca: خوشحال خان خټک; 1613 – 1689), 17. yüzyılın en önemli Peştun şairlerinden, savaşçılarından ve liderlerinden biridir. Aynı zamanda bir filozof, yazar ve Afganistan'ın önemli bir figürüdür. Siyasi ve askeri liderliği, şiirleri ve düşünceleriyle Peştun kimliğinin oluşmasında ve korunmasında büyük rol oynamıştır.
Huşhal Han, 1613 yılında Afganistan'ın günümüzdeki Pakistan sınırları içerisinde kalan bir bölgesi olan Hattak kabilesinin lideri Malik Şahbaz Hattak'ın oğlu olarak doğdu. Hattak kabilesi, Mughal İmparatorluğu'nun egemenliği altında yaşıyordu ve babası Malik Şahbaz, Mughal sarayında önemli bir konuma sahipti.
Huşhal Han, genç yaşta iyi bir eğitim aldı. Arapça, Farsça ve Peştuca dillerini öğrendi. Savaş sanatları, binicilik ve avcılık gibi konularda da yetenekliydi. Babasının ölümünden sonra, 1641 yılında Hattak kabilesinin lideri oldu.
Huşhal Han, başlangıçta Mughal İmparatorluğu'na bağlı kaldı ve onların hizmetinde bulundu. Ancak zamanla Mughal yönetiminin adaletsizliği, baskıları ve özellikle Peştun kabilelerine karşı uyguladığı ayrımcı politikalar nedeniyle Mughal'lere karşı bir tavır aldı.
Mughal İmparatoru Evrengzib döneminde, Huşhal Han'ın itibarı sarsılmaya başladı. 1664 yılında, Evrengzib'in emriyle tutuklandı ve Delhi'deki Gwalior kalesine hapsedildi. Yaklaşık beş yıl boyunca burada tutsak kaldı. Bu dönemde yazdığı şiirlerde özgürlük özlemi, vatan sevgisi ve Mughal zulmüne karşı duyduğu nefret açıkça görülmektedir.
Huşhal Han, hapisten çıktıktan sonra Peştun kabilelerini bir araya getirmek ve Mughal'lere karşı bir bağımsızlık mücadelesi başlatmak için çalışmalara başladı. Şiirleri ve hitabet yeteneğiyle Peştun halkını coşturdu ve onları direnişe teşvik etti.
Huşhal Han'ın önderliğinde, Peştun kabileleri Mughal İmparatorluğu'na karşı birçok savaş kazandı. Ancak Peştun kabileleri arasındaki birlik ve beraberlik zamanla zayıfladı ve Mughal'ler, kabileler arasındaki anlaşmazlıklardan faydalanarak Peştun direnişini kırmayı başardılar.
Huşhal Han Hattak, sadece bir savaşçı ve lider değil, aynı zamanda büyük bir şair ve düşünürdür. Peştuca edebiyatının en önemli isimlerinden biri olarak kabul edilir. Şiirlerinde vatan sevgisi, özgürlük, adalet, kahramanlık, aşk, doğa ve felsefi konuları işlemiştir.
Huşhal Han'ın en önemli eserleri arasında şunlar sayılabilir:
Huşhal Han'ın şiirleri, günümüzde de Peştun halkı tarafından büyük bir ilgiyle okunmakta ve sevilmektedir. Şiirleri, Peştun kimliğinin ve kültürünün önemli bir parçasıdır.
Huşhal Han Hattak, 1689 yılında vefat etti. Ölümünden sonra, Peştunlar arasında büyük bir saygı ve sevgiyle anılmaya devam etti. Onun mücadeleci ruhu, vatan sevgisi ve özgürlük idealleri, Peştun halkına ilham kaynağı olmuştur.
Huşhal Han Hattak, Peştun tarihinde ve edebiyatında önemli bir yere sahiptir. O, sadece bir savaşçı ve lider değil, aynı zamanda bir şair, düşünür ve filozoftur. Peştun kimliğinin ve kültürünün oluşmasında ve korunmasında büyük rol oynamıştır.
Günümüzde Afganistan'da ve Pakistan'da birçok okul, cadde, meydan ve kurum, Huşhal Han Hattak'ın adını taşımaktadır. Onun anısına birçok anıt ve müze inşa edilmiştir. Huşhal Han, Peştun halkı için bir kahraman, bir sembol ve bir ilham kaynağıdır.